Ogólna charakterystyka szlaku:
Początek: Toruń
Koniec: Elbląg
Długość i opis szlaku:
Km 0 (Km 735.2 Wisły), Most drogowy w Toruniu.
Km 0,8. Pb. Przystań AZS. Lb. Ruiny zamku Dybów.
Km 4,8 Lb. Mała Nieszawka – wieś.
Km 9,6 Pb. Kanał do Portu Drzewnego. Koniec Torunia prawobrzeżnego.
Km 10,6 Lb. Ujście Zielonej. Puszcza Bydgoska zbliża się do rzeki.
Km 15,1 Pb. Za wałem powodziowym ok. 1 km Górsk.
Km 21,1 Lb. Las odsuwa się od rzeki.
Km 27,3 Lb. (Km 762.7 Wisły) Solec Kujawski.
Km 28,6 Pb. Ujście kanału odwadniającego. Las dochodzi do brzegu rzeki, która rozpoczyna szeroki łuk, zmieniając kierunek na północno-wschodni. Na prawym brzegu teren Parku Krajobrazowego Doliny Dolnej Wisły, który na prawym brzegu będzie ciągnął się przez około 60 km.
Km 33,6 Lb. Zaczynają się przedmieścia Bydgoszczy.
Km 36,0 Lb. (Km 771,4 Wisły) Ujście Brdy. Śluza Czersko Polskie.
Km 37,2 Lb. Ujście Kanału Bydgoskiego.
Km 38,6 Lb. Fordon, dawniej miasto, obecnie dzielnica Bydgoszczy.
Km 39,4 Most kolejowy i drogowy Toruń – Fordon.
Km 40,6 Pb. Brzeg malowniczo zalesiony, za laskiem Ostromecko.
Km 41,6 Linia wysokiego napięcia.
Km 43,6 Lb. Łoskoń – wieś.
Km 44,6 Lb. Granica lewobrzeżnej części Parku Krajobrazowego Doliny Dolnej Wisły.
Km 46,6 Lb. Dolne Strzelce, wieś.
Km 49,6 Lb. Trzęsacz.
Km 53,6. Lb. Kozielec. Pb. Czarże – nadbrzeżne miejscowości.
Km 57,3 Pb. Kokocko, kościół.
Km 59,6. Pb. Borówno. Lb. Topolno.
Km 64,6 Pb. Bieńkówka.
Km 66,6 Lb. Chrystkowo. Pb. Starogród.
Km 70,6 Pb. (Km 806 Wisły) Chełmno.
Km 72,2. Most w Chełmnie.
Km 76,6 Lb. Świecie.
Km 78,1 Lb. Ujście Wdy, inaczej zwanej Czarną Wodą.
Km 79,6 Lb. Morsk – wieś na skarpie, przy szosie Świecie – Gdańsk.
Km 80,8 Lb. W odległości 1 km wieś Wiąg.
Km 82,6 Pb. Wieś Łęg.
Km 84,6. Lb. Wieś Saratowice. Pb. Wieś Dorposz Chełmiński.
Km 85,1 Lb. Wieś Wiąskie Piaski.
Km 90,1. Pb. Wieś Szynych. Lb. Stwolno.
Km 91,1 Pb. Wieś Rozgarty, za wsią końcowa granica prawobrzeżnej części Parku Krajobrazowego Doliny Dolnej Wisły.
Km 94,0. Pb. Ujście kanału odwadniającego. Lb. Bratwin.
Km 95.0 Pb. Rozpoczynają się zabudowania Grudziądza.
Km 96,5 Lb. Ujście starorzecza Wisły.
Km 98,6 (Km 834 Wisły) Most grudziądzki, kolejowo-drogowy.
Km 99,1 Pb. Za mostem w prawym brzegu znajduje się wejście do portu rzecznego.
Km 100,6. Pb. Twierdza grudziądzka. Lb. Dragacz.
Km 103,6 Lb. Lubień.
Km 104,6 Pb. Kończy się pasmo wzgórz grudziądzkich, należących jeszcze do Pojezierza Chełmińskiego. Do Wisły dochodzi szeroka na dwa kilometry dolina Osy.
Km 106,0. Pb. Ujście Osy. Lb. Zajączkowo.
Km 109,6 Lb. Mątawy.
Km 111,6 Pb. Wełcz. Kościół z XVIII w.
Km 113,6. Pb. Rusinowo, granica między województwem kujawsko-pomorskim a pomorskim. Lb. Tryl.
Km 116,2 Lb. Ujście rzeki Mątawy.
Km 116,6 Lb. Nowe.
Km 117,5 Pb. Nieborowo.
Km 121,6. Lb. Za lasem wieś Kozielec. Pb. Kaniczki – wieś.
Km 122,6 Lb. Końcowa granica lewobrzeżnej części Parku Krajobrazowego Doliny Dolnej Wisły.
Km 123,6 Lb. Wiosło Duże i Wiosło.
Km 125,6 Lb. Wieś Widlice.
Km 128,3 Lb. Wieś Opalenie.
Km 128,8 Przepływamy między przyczółkami mostu przez Wisłę.
Km 131,6 Pb. (Km 867 Wisły) wodowskaz Korzeniewo.
Km 134,6 Lb. Jazwiska.
Km 138,9 Pb. Janowo.
Km 141,3 Lb. Ujście Wierzycy.
Km 141,4 Lb. Gniew.
Km 143,4 Lb. Ciepłe.
Km 151,0 Pb. Biała Góra, wieś i śluza.
Km 151,3 Stopień Biała Góra.
Km 154,2. Pb. Początek Kanału Uśnickiego. Lb. Rezerwat Las Łęgowy.
Km 155,2 Lb. Rezerwat Mątawy.
Km 157,2 Pb. Uśnice – wieś.
Km 159,2 Pb. Ujście Kanału Uśnickiego.
Km 160,0 Lb. Pogorzała Wieś.
Km 165,3 Śluza i jaz Szonowo, piętrzący wodę ok.180 cm. Śluza uruchamiana ręcznie.
Km 169,2 Pb. Malbork, most drogowy.
Km 170,2 Kładka dla pieszych.
Km 170,6 Most kolejowy.
Km 174,7 Stopień wodny Rakowiec.
Km 178,5. Lb. Szawałd. Pb. Janówka.
Km 185,0 Pb. Letniki.
Km 187,0. Jaz i śluza Michałowo.
Km 188,4 Pb. Kopanka.
Km 192,0 Lb. Wierciny.
Km 196,0 Lb. Jazowa. Wielki most drogowy.
Km 201,0 Lb. Kępki.
Km 201,6 Pb. Bielnik II – wejście do Kanału Jagiellońskiego.
Km 202,0 Lb. Kępa Rybacka.
Km 206,2 Pb. Bielnik I.
Km 207,4 Lb. Połączenie kanału z rzeką Elblążką. Rozpoczyna się Elbląg.
Polecane miejsca postojowe i noclegowe:
– Toruń
– Solec Kujawski
– Bydgoszcz
– Chełmno
– Świecie
– Grudziądz
– Nowe
– Gniew
– Malbork
– Elbląg
Warunki wodne:
Szlak kajakowy nazwany „Pętlą Toruńską” prowadzi z Torunia Wisłą, Nogatem, Kanałem Jagiellońskim, rzeką Elbląg do Elbląga, następnie Kanałem Elbląskim do Ostródy i dalej Drwęcą z powrotem do Torunia. Dla jachtów niedostępny od jazu w Sarbinowie, w swojej początkowej części jest drogą na Jeziorak. Jego atrakcyjność zwiększa szereg miejscowości o wyjątkowych walorach krajoznawczych i historycznych – szlak pozwala nam zapoznać się z wieloma zabytkami zarówno z okresu państwa Zakonu Krzyżackiego jak i Rzeczypospolitej Obojga Narodów, przeprawić się jedynymi na świecie pochylniami, poznać piękno Drwęcy i uroki Pojezierza Brodnickiego. Przepływając przez Park Krajobrazowy Doliny Dolnej Wisły i w pobliżu szeregu rezerwatów możemy poznać wiele osobliwości przyrody tej części Polski. Przebycie całego (487 km) szlaku, szczególnie z odgałęzieniem na Pojezierze Brodnickie (dodatkowo ok. 50 km) wymaga około 3 – 4 tygodni.
Spływ możemy rozpocząć z przystani klubu wioślarskiego „Budowlani”, położonej na lewym brzegu Wisły, na zadrzewionej Kępie Bazarowej, którą opływa Mała Wisła (hotelik, pole namiotowe tel. 056 6548207). Do przystani dochodzimy ulicą Majdany, kilkaset metrów od dworca kolejowego Toruń Główny (po drodze motel). Sprzed przystani łodzią motorową „Katarzynka” można przeprawić się przez Wisłę w celu zwiedzenia starego Torunia.
Kanał Elbląski był budowany w latach 1844–1881. Kanał ten jest najdłuższym kanałowym szlakiem żeglownym w Polsce – łączna długość jego zasadniczych odcinków wynosi 129,8 km. Główny odcinek Ostróda – Elbląg liczy sobie 80,4 km, odcinek Miłomłyn – Iława 32,5 km a Ostróda – Stare Jabłonki – Staszkowo 16,9 km. Stanowi jedyny w Europie system hydrotechniczny oparty na zespole 5 pochylni, pokonujących łącznie 99,2 m różnicy poziomów wody między jeziorami Druzno a Piniewo. Jednostki pływające są przemieszczane na jadących po szynach równocześnie w przeciwnych kierunkach dwóch ośmiokołowych wózkach-platformach, połączonych wspólną liną prowadzącą przez koła zamachowe, napędzane energią spadającej wody przez turbinę maszynowni. Był to genialny wynalazek holenderskiego inżyniera Georga Steenke, zatwierdzony przez lubiącego nowatorskie pomysły pruskiego króla Fryderyka Wilhelma, funkcjonujący bez problemów technicznych od 1860 r., użytkowany dopiero od kilkunastu lat jedynie dla celów turystycznych łącznie z bocznymi kanałami: Ostródzkim i Iławskim (obecnie Jana Pawła II).Przy pochylni Buczyniec można zwiedzić izbę historii oraz maszynownię Kanału. Więcej w Internecie: www.zegluga.com.pl, www.mt.com.pl/num/2_99/kanal.htm
Atrakcje turystyczne:
Toruń – Z najbardziej znaczących zabytków trzeba wymienić:
– ratusz staromiejski,
– katedrę św. Janów,
– kościół św. Jakuba,
– kościół NMP,
– kościół św. Piotra i Pawła,
– kościół św. Krzyża,
– Dom Kopernika,
– Kamienicę Pod Gwiazdą,
– dobrze zachowane fortyfikacje miejskie z bramami i basztami średniowiecznymi,
– liczne spichlerze i kamienice mieszczańskie,
– ruiny dwóch zamków
– znakomicie zachowaną pruską twierdzę artyleryjską.
linki: www.torun.wlan.pl, www.torun-info.com, http://miasto.torun.pl, www.torun.pl, www.torun.com.pl, www.mojtorun.pl
Solec Kujawski, 14 600 mieszkańców. Dawniej Solec, znany od XIII w. (w 1263 Soletz); prawa miejskie w 1325. Przemysł maszynowy, obuwniczy, materiałów budowlanych, zakłady naprawy samochodów. W pobliżu, na obszarze Puszczy Bydgoskiej, maszt antenowy I programu Polskiego Radia. Grób Powstańców Wielkopolskich.
link www.soleckujawski.pl
Bydgoszcz:
– dawne Kolegium Jezuickie,
– konkatedra p.w. św. Marcina i Mikołaja,
– zespół młynów wodnych i spichlerzy,
– fragmenty fortyfikacji miejskich,
– kościół p.w. Wniebowzięcia NMP,
– kościół św. Jerzego, dawny klasztor klarysek i bernardynów
– kompleks urządzeń Kanału Bydgoskiego
– grodzisko w Fordonie.
linki: www.bydgoszcz.naszemiasto.pl, www.it.byd.pl, www.bydgo.pl
Park Krajobrazowy Doliny Dolnej Wisły. Powstał w marcu 1999 roku, w wyniku połączenia dwóch istniejących już wcześniej: Chełmińskiego i Nadwiślańskiego Parku Krajobrazowego. Obecnie ochroną objęta została prawo- i lewobrzeżna dolina Wisły od Bydgoszczy po Nowe. Park o powierzchni ponad 55 tysięcy hektarów. Niezwykle duże zróżnicowanie środowiskowe: geomorfologiczne, glebowe, mikroklimatyczne, hydrologiczne, znajduje odzwierciedlenie w bogactwie flory i fauny. Stwierdzono tu ponad 1000 gatunków roślin (w tym wiele rzadkich lub ginących), wiele gatunków zwierząt (w tym np. ponad 1000 gatunków chrząszczy). Na najbardziej przyrodniczo wartościowych obszarach utworzono rezerwaty przyrody, a migrujące gatunki zwierząt chronione są w ramach programu czynnej ochrony gatunków zagrożonych. Do walorów kulturowych Parku należą przede wszystkim liczne grodziska wczesnośredniowieczne w miejscowościach:
– Unisław, Płutowo, Kałdus, Wabcz, Gzin, Zamczysko, Strzelce Dolne, Topolno, Gruczno, Sartowice, Bzowo.
– Założenia pałacowe z parkami (Ostromecko, Rulewo, Sartowice, Grubno).
– Założenia dworsko-parkowe (Płutowo, Szymborno, Wielkie Łunawy).
– Zabudowania pomennonickie, najliczniej występujące na Nizinie Sartowicko-Nowskiej, gdzie wsie mają układ rzędówek bagiennych, oraz cmentarze mennonickie m.in. w Trylu, Mątawach, Podwiesku, Wielkich Łunawach.
– Założenia staromiejskie Świecia, Nowego, Chełmna.
link: www.ihar.edu.pl/gene_bank/insitu/swiecie.html
Chełmno. Zachowany średniowieczny układ urbanistyczny. Z ważniejszych zabytków:
– mury miejskie z XIV-XV w. z 17 basztami i Bramą Grudziądzką,
– kościół farny z XII-XIV w.,
– kościół Dominikanów z XIII-XVII w.,
– kościół Franciszkanów z XIII-XV w.
– kościół Świętego Ducha z końca XIII w.;
– zespół klasztorny Benedyktynek (dawniej Cysterek) z XIII-XIV w.,
– późnorenesansowy ratusz z drugiej połowy XVI w.,
– kamienice z XVIII-XIX w.
linki: www.chelmno.pl, www.moje-chelmno.pl
Świecie:
– Ruiny gotycko-renesansowego zamku z XIV-XVI w.
– kościół z XV-XVI w.,
– pozostałości gotyckich murów miejskich z XIV w.,
– barokowy zespół klasztorny Bernardynów z końca XVII-XVIII w.
linki: www.um-swiecie.pl, www.powiat.swiecki.lo.pl
Na lewym brzegu na odcinku Saratowie – Zajączkowo pozostałości budownictwa z okresu osadnictwa holenderskiego.
Grudziądz:
– kościół p.w. Św. Mikołaja z 1286r.
– zespół opactwa Benedyktynek z 1624r.
– kościół p.w. Św. Ducha z końca XIII wieku
– kościół p.w. Św. Franciszka Ksawerego z końca XVII wieku
– dawne kolegium jezuickie a obecnie ratusz
– mury miejskie wzdłuż dawnego koryta rzeki Trynki.
link: www.it.gdz.pl
Nowe:
– kościół farny z XIV-XV w.,
– kościół pofranciszkański z XIII – XIV w.
– gotycka kaplica na cmentarzu
– pozostałości murów miejskich
– ruiny zamku z XIV w.
link: http://miasto-nowe.uzbycha.com
Kwidzyn:
– gotycka katedra,
– zamek – muzeum.
– pozostałości murów miejskich z XIV w.
– pałac Fermoray XVIII w.
– gmach Sądu Ziemskiego z przełomu XVIII i XIX w
link: www.kwidzyn.pl/historia.htm
Gniew
– zamek z XIII-XIV w., siedziba Bractwa Rycerskiego, często różne imprezy rycerskie
– zespół staromiejski stanowi doskonale zachowany, czytelny układ urbanistyczny miasta średniowiecznego: szachownica ze zlokalizowanym centralnie kwadratowym rynkiem,
– gotycki kościół z drugiej połowy XIV w.,
– ratusz z XIII/XIV w.,
– barokowy pałac z XVII w.,
– kamienice z XIV-XIX w.,
– fragmenty murów miejskich z XIV w.
link: www.gniew.pl/turystyka.htm
Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Nogat. Powierzchnia 16547 ha Obejmuje tereny międzywala Nogatu w tym: gminy Malbork, Miłoradz, Sztum wraz z okolicami wsi: Kmiecin, Solnica, Jazowa, Rakowo i Wierciny, gdzie koncentrują się elementy etnograficzne związane z dawnym osadnictwem żuławskim. Elementami krajobrazowymi tego obszaru są: toń wodna, pasy oczeretów, szuwarów i innej roślinności wodnej oraz strefa zadrzewień krzewów nadwodnych.
Malbork:
– gotycki zamek krzyżacki z XIII-XIV w. (muzeum), wpisany na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.
– mury i bramy miejskie Garncarska i Mariacka z XIV w.,
– ratusz z XIV-XV w.,
– kościół późnogotycki św. Jana Chrzciciela z XV-XVI w.,
– kościół barokowy z XVIII w.
– budynek Szpitala Jerozolimskiego.
linki: www.malbork.pl, www.zamek.malbork.pl
Pobyt w Malborku warto wykorzystać na wycieczkę do Muzeum Wisły w odległym o ok. 20 km Tczewie (www.cmm.pl/muzeumw.php).
Elbląg:
– gotycka katedra św. Mikołaja z XIII-XV w., z bogatym wyposażeniem,
– pozostałości zamku z XIII-XIV w.
– brama Targowa z XIII w.
– inne gotyckie kościoły (Mariacki i Bożego Ciała) po odbudowie adaptowane na cele kulturalne,
linki: www.elblag.pl, www.zalew.org.pl/elblagmc.phtml
Warsztaty naprawcze:
Dostępne zagospodarowane pola namiotowe nad brzegami:
1) Toruń: przystań Klubu Wioślarskiego „Budowlani”
2) Bydgoszcz: za śluzą Czersko Polskie liczne przystanie żeglarskie i wioślarskie, gdzie można znaleźć dobre miejsce na biwak.
Np. Yacht Klub Polski: tel. 606 659 634, K.S. „Astoria” tel. (052) 325 73 51, www.astoria.bydgoszcz.pl
3) Świecie – Camping, ul. Zamkowa 1, tel. +48 606 330 669
4) Grudziądz – Klub Wioślarski \”Wisła\” przy wejściu do portu rzecznego, Tel.(056) 643 03 14, 643 03 18
5) Malbork – przystań sportowo – turystyczna i plaża miejska – tel.(055) 272 24 96, 272 30 12
6) Elbląg – Lb. Przystań i kemping PTTK „Fala” ul. Gdańskie Wybrzeże 1 tel. (055) 642 52 521
Pb. Camping ul. Panieńska 14 tel. (055) 232 43 07, e-mail: camping@camping.61.com.pl
Atrakcje turystyczne:
Toruń – Z najbardziej znaczących zabytków trzeba wymienić:
– ratusz staromiejski,
– katedrę św. Janów,
– kościół św. Jakuba,
– kościół NMP,
– kościół św. Piotra i Pawła,
– kościół św. Krzyża,
– Dom Kopernika,
– Kamienicę Pod Gwiazdą,
– dobrze zachowane fortyfikacje miejskie z bramami i basztami średniowiecznymi,
– liczne spichlerze i kamienice mieszczańskie,
– ruiny dwóch zamków
– znakomicie zachowaną pruską twierdzę artyleryjską.
linki: www.torun.wlan.pl, www.torun-info.com, http://miasto.torun.pl, www.torun.pl, www.torun.com.pl, www.mojtorun.pl
Solec Kujawski, 14 600 mieszkańców. Dawniej Solec, znany od XIII w. (w 1263 Soletz); prawa miejskie w 1325. Przemysł maszynowy, obuwniczy, materiałów budowlanych, zakłady naprawy samochodów. W pobliżu, na obszarze Puszczy Bydgoskiej, maszt antenowy I programu Polskiego Radia. Grób Powstańców Wielkopolskich.
link www.soleckujawski.pl
Bydgoszcz:
– dawne Kolegium Jezuickie,
– konkatedra p.w. św. Marcina i Mikołaja,
– zespół młynów wodnych i spichlerzy,
– fragmenty fortyfikacji miejskich,
– kościół p.w. Wniebowzięcia NMP,
– kościół św. Jerzego, dawny klasztor klarysek i bernardynów
– kompleks urządzeń Kanału Bydgoskiego
– grodzisko w Fordonie.
linki: www.bydgoszcz.naszemiasto.pl, www.it.byd.pl, www.bydgo.pl
Park Krajobrazowy Doliny Dolnej Wisły. Powstał w marcu 1999 roku, w wyniku połączenia dwóch istniejących już wcześniej: Chełmińskiego i Nadwiślańskiego Parku Krajobrazowego. Obecnie ochroną objęta została prawo- i lewobrzeżna dolina Wisły od Bydgoszczy po Nowe. Park o powierzchni ponad 55 tysięcy hektarów. Niezwykle duże zróżnicowanie środowiskowe: geomorfologiczne, glebowe, mikroklimatyczne, hydrologiczne, znajduje odzwierciedlenie w bogactwie flory i fauny. Stwierdzono tu ponad 1000 gatunków roślin (w tym wiele rzadkich lub ginących), wiele gatunków zwierząt (w tym np. ponad 1000 gatunków chrząszczy). Na najbardziej przyrodniczo wartościowych obszarach utworzono rezerwaty przyrody, a migrujące gatunki zwierząt chronione są w ramach programu czynnej ochrony gatunków zagrożonych. Do walorów kulturowych Parku należą przede wszystkim liczne grodziska wczesnośredniowieczne w miejscowościach:
– Unisław, Płutowo, Kałdus, Wabcz, Gzin, Zamczysko, Strzelce Dolne, Topolno, Gruczno, Sartowice, Bzowo.
– Założenia pałacowe z parkami (Ostromecko, Rulewo, Sartowice, Grubno).
– Założenia dworsko-parkowe (Płutowo, Szymborno, Wielkie Łunawy).
– Zabudowania pomennonickie, najliczniej występujące na Nizinie Sartowicko-Nowskiej, gdzie wsie mają układ rzędówek bagiennych, oraz cmentarze mennonickie m.in. w Trylu, Mątawach, Podwiesku, Wielkich Łunawach.
– Założenia staromiejskie Świecia, Nowego, Chełmna.
link: www.ihar.edu.pl/gene_bank/insitu/swiecie.html
Chełmno. Zachowany średniowieczny układ urbanistyczny. Z ważniejszych zabytków:
– mury miejskie z XIV-XV w. z 17 basztami i Bramą Grudziądzką,
– kościół farny z XII-XIV w.,
– kościół Dominikanów z XIII-XVII w.,
– kościół Franciszkanów z XIII-XV w.
– kościół Świętego Ducha z końca XIII w.;
– zespół klasztorny Benedyktynek (dawniej Cysterek) z XIII-XIV w.,
– późnorenesansowy ratusz z drugiej połowy XVI w.,
– kamienice z XVIII-XIX w.
linki: www.chelmno.pl, www.moje-chelmno.pl
Świecie:
– Ruiny gotycko-renesansowego zamku z XIV-XVI w.
– kościół z XV-XVI w.,
– pozostałości gotyckich murów miejskich z XIV w.,
– barokowy zespół klasztorny Bernardynów z końca XVII-XVIII w.
linki: www.um-swiecie.pl, www.powiat.swiecki.lo.pl
Na lewym brzegu na odcinku Saratowie – Zajączkowo pozostałości budownictwa z okresu osadnictwa holenderskiego.
Grudziądz:
– kościół p.w. Św. Mikołaja z 1286r.
– zespół opactwa Benedyktynek z 1624r.
– kościół p.w. Św. Ducha z końca XIII wieku
– kościół p.w. Św. Franciszka Ksawerego z końca XVII wieku
– dawne kolegium jezuickie a obecnie ratusz
– mury miejskie wzdłuż dawnego koryta rzeki Trynki.
link: www.it.gdz.pl
Nowe:
– kościół farny z XIV-XV w.,
– kościół pofranciszkański z XIII – XIV w.
– gotycka kaplica na cmentarzu
– pozostałości murów miejskich
– ruiny zamku z XIV w.
link: http://miasto-nowe.uzbycha.com
Kwidzyn:
– gotycka katedra,
– zamek – muzeum.
– pozostałości murów miejskich z XIV w.
– pałac Fermoray XVIII w.
– gmach Sądu Ziemskiego z przełomu XVIII i XIX w
link: www.kwidzyn.pl/historia.htm
Gniew
– zamek z XIII-XIV w., siedziba Bractwa Rycerskiego, często różne imprezy rycerskie
– zespół staromiejski stanowi doskonale zachowany, czytelny układ urbanistyczny miasta średniowiecznego: szachownica ze zlokalizowanym centralnie kwadratowym rynkiem,
– gotycki kościół z drugiej połowy XIV w.,
– ratusz z XIII/XIV w.,
– barokowy pałac z XVII w.,
– kamienice z XIV-XIX w.,
– fragmenty murów miejskich z XIV w.
link: www.gniew.pl/turystyka.htm
Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Nogat. Powierzchnia 16547 ha Obejmuje tereny międzywala Nogatu w tym: gminy Malbork, Miłoradz, Sztum wraz z okolicami wsi: Kmiecin, Solnica, Jazowa, Rakowo i Wierciny, gdzie koncentrują się elementy etnograficzne związane z dawnym osadnictwem żuławskim. Elementami krajobrazowymi tego obszaru są: toń wodna, pasy oczeretów, szuwarów i innej roślinności wodnej oraz strefa zadrzewień krzewów nadwodnych.
Malbork:
– gotycki zamek krzyżacki z XIII-XIV w. (muzeum), wpisany na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.
– mury i bramy miejskie Garncarska i Mariacka z XIV w.,
– ratusz z XIV-XV w.,
– kościół późnogotycki św. Jana Chrzciciela z XV-XVI w.,
– kościół barokowy z XVIII w.
– budynek Szpitala Jerozolimskiego.
linki: www.malbork.pl, www.zamek.malbork.pl
Pobyt w Malborku warto wykorzystać na wycieczkę do Muzeum Wisły w odległym o ok. 20 km Tczewie (www.cmm.pl/muzeumw.php).
Elbląg:
– gotycka katedra św. Mikołaja z XIII-XV w., z bogatym wyposażeniem,
– pozostałości zamku z XIII-XIV w.
– brama Targowa z XIII w.
– inne gotyckie kościoły (Mariacki i Bożego Ciała) po odbudowie adaptowane na cele kulturalne,
linki: www.elblag.pl, www.zalew.org.pl/elblagmc.phtml
Polecane przewodniki:
Przewodnik Józefa Rusieckiego po pętli Toruńskiej
Szlaki powiązane ze szlakiem głównym:Pętla Toruńska – część 2 (południowy wschód)
Pętla Toruńska – część 2 (południowy wschód)
Linki rekomendowane:
Wszystkie linki zostały podane przy atrakcjach turystycznych.