Ogólna charakterystyka szlaku:
Początek: Jezioro Bachotek
Koniec: Brodnica
Długość i opis szlaku:
51.009
Główne jeziora Pojezierza tworzą dwa, prawie równoległe ciągi. Wschodni, połączony rzeką Skarlanką i częściowo kanałami tworzą jeziora: Bachotek, Strażym, Kurzyny, Robotno, Dębno. Wielkie Partęczyny, Łąkorz, Pawłówko i Głowińskie, z odgałęzieniem do jezior Zbiczno, Karaś i Ciche. Ciąg zachodni, połączony Strugą Brodnicką tworzą jeziora Niskie Brodno, Wysokie Brodno, Foluszek, Łąki, Najmówka, Sośno i Mieliwo.
Km 0,00. Jaz oddzielający jeziora od Drwęcy.
Km 0,4. Jezioro Bachotek – powierzchnia 2,2 km2, głębokość 14,9 m, długość 4,5 km, szerokość 1 km. Brzegi jeziora w większości zalesione, na wschodnim liczne ośrodki wypoczynkowe.
Km 1,0 Pb. Ośrodek wypoczynkowy UMK
Km 2,5. W połowie jeziora malownicza wyspa.
Km 4,5 Pb. Na cyplu przy północnym krańcu jeziora znajduje się stanica wodna PTTK im. Marii Podhorskiej – Okołów, z pamiątkowym głazem- pomnikiem.
Km 5,0. Przy ujściu Skarlanki i nad jej brzegiem znajduje się rezerwat \”Bachotek\” utworzony w celu zachowania naturalnych zespołów szuwarowych i leśnych oraz stanowiska kłoci wierzchowatej. Za mostkiem (tzw. Mostek Jadwigi), po lewej stronie znajduje się pomnik, upamiętniający pomordowanych przez hitlerowców okolicznych mieszkańców.
Płynąc dalej pod prąd Skarlanką wypływamy na jezioro Strażym, mijając na cyplu po prawej stronie dwa grodziska.
Km 8,5. Jezioro Strażym – powierzchnia 0,73 km2, długość 2,5 km, przeciętna szerokość 400 m, głębokość 7,3 m. Brzegi jeziora pokryte lasami, na wschodnim krańcu ośrodek wypoczynkowy z polem namiotowym.
Km 9,0. Ujście Skarlanki, Przenoska lewym brzegiem. Gaj – Grzmięca z siedzibą dyrekcji Parku Krajobrazowego.
Na zachód od ujścia pole biwakowe, a dalej na wschód wypływ kanału do jeziora Zbiczno, przez które możemy odbyć boczną wycieczkę. W pobliżu rezerwat leśny \”Retno\”.
Za wyjściem z kanału ośrodek wypoczynkowy \”Pod Sosnami\”.
Km 10.0. Jezioro Zbiczno – powierzchnia 1,23 km2, długość 3,5 km, średnia szerokość 0,5 km, głębokość 28,9 m. Brzegi w większości zalesione, nad północno wschodnich ośrodki wypoczynkowe, w pewnej odległości, na brzegu wschodnim wieś Zbiczno.
Km 13,5. W zachodnim krańcu jeziora kanał do zarośniętego, o podmokłych brzegach jeziorka Karaś, z którego dostajemy się na j. Ciche.
Km 16,0. Jezioro Ciche – pow. 1,13 km2, długość 3 km, szerokość 0,5 km, głębokość 13,1 m, leży w głębokiej niecce o stromych porośniętych lasem brzegach. Na jeziorze wysepka.
Od przenoski w Gaj – Grzmięcej płyniemy dalej pod prąd Skarlanki.
Km 9,6 Pb. Kanał do jeziora Strzemiuszek
Km 9,9. Most drogi lokalnej.
Km 10,9. Jezioro Kurzyny (dł. 2,5 km, szer. 0,4 km, 0,38 km2), malownicze,
Km 13,0. Wypływamy z j. Kurzyny
Km 13,2. Jezioro Robotno (0,52 km2, średnicy 1 km).
Km 14,0. Jezioro Dębno (dł. 1,5 km, szer. 0,5 km, 0,62 km2). W pobliżu, na północny zachód od połączenia Robotna i Dębna rezerwat roślinności torfowiskowo – bagiennej \”Stręszek\”.
Km 14,6. Pod mostem wpływamy na Jezioro Wielkie Partęczyny – powierzchnia 3,4 km2, długość 4,5 km, szer. 1 km, głęb. 31,6 m. Urozmaicona linia brzegowa, brzegi porośnięte lasem sosnowym, szereg ośrodków wypoczynkowych. Na jeziorze 3 wyspy, na największej z nich ścisły rezerwat przyrody – stanowisko storczyka obuwika, \”Wyspa na jeziorze Wielkie Partęczyny\”. Nad zatoką zachodniego brzegu rezerwat roślinności bagiennej – \”Okonek\”.
Km 17,0. Na zachodnim brzegu przejście do malowniczego, śródleśnego jeziorze Małe Partęczyny.
Km 18,3 Pb. Na północnym krańcu jeziora, od strony wschodniej ujście płynącej od jeziora Skarlińskiego Skarlanki,
Lb. od strony zachodniej kanał do jeziora Łąkorz.
Km 19,3. Jezioro Łąkorz – pow.1,7 km2, dł.1,7 km, szer. 1,5 km, o brzegach otoczonych polami, za wyjątkiem wylotu kanału. Nad jeziorem wieś Łąkorek, a w odległości ok. 2 km wieś Łąkorz, z XIV wiecznym kościołem i zachowanymi XIX wiecznymi chatami.
Na lewo od wyjścia z kanału możliwość biwaku przy leśniczówce.
Km 21,3. Na zachód od Łąkorka, pod mostem początek trudnego do przebycia kanału, prowadzącego przez maleńkie jezioro Pawłówko do jeziora Głowińskiego.
Km 23,8. Jezioro Głowińskie – pow. 1,44 km2, głębokość 18,9 m, brzegi w większości zalesione, malownicza zatoka na południowo-wschodnim krańcu.
Km 24,9. Z południowego brzegu zachodniej zatoki jeziora, miejscowość Wronka, skąd możliwy przewóz na odległe ok. 0,5 km jezioro Mieliwo, w pobliżu leśniczówki Rosochy.
Km 25,0. Jezioro Mieliwo – pow. 0,7 km2, dł. 3 km, szer. 250 m, gł. 9,7 m otoczone lasami od strony północnej rezerwat lasu mieszanego z okazami buka – \”Mieliwo\”. W kierunku południowym jezioro staje się coraz płytsze, dno bagniste.
Km 28,0. Wypływ Strugi Brodnickiej z południowego krańca jeziora..
Km 28,4. Most
Km 28,6. Jezioro Sośno – pow. 1,87 km2, dł. 5 km, średnia szerokość 0,5 km, głębokość 10,6 m, należy najbardziej malowniczych jezior szlaku. Brzegi prawie całkowicie porośnięte sosnowym lasem, woda czysta.
Km 32,3. Wypływ Strugi Brodnickiej, most, zastawka wymagająca przenoski. W pobliżu położona jest miejscowość Zbiczno.
Km 33,1. Jezioro Łąki (czasem nazywane Najmówko).
Km 33,9. Wypływ strugi z jeziora, zastawka, most.
Km 44,0. Jezioro Foluszek (Czortek).
Km 44,9. Jezioro Wysokie Brodno – pow. 0,81 km2, dł. ok. 3 km, głębokość 22,1 m. Brzegi wysokie, częściowo porośnięte lasem.
Km 45,4 Lb. Zmijewko
Km 47,4. Wypływ strugi z jeziora. Jaz młyna Lisa Młyn i most. Przenoska ok. 80 m.
Km 48,3. Jezioro Niskie Brodno – pow. 0,8 km2, długość 3,4 km szerokość 0,4 km, głębokość 15,4. Brzegi początkowo niskie i zarośnięte trzciną i sitowiem, później stają się wysokie, porośnięte lasem, aż do granic Brodnicy.
Km 51,9. Brodnica. Spływ kończymy w przystani położonej na południowym krańcu jeziora. Możliwe jest przewiezienie kajaków na szlak Drwęcy, przepływającej przez Brodnicę.
Polecane miejsca postojowe i noclegowe:
– Jajkowo (ok. 2 km na wschód od Jez. Bachotek)
– Gaj–Grzmięca (nad Jez. Strażym)
– Zbiczno (możliwość dojścia od Jez. Zbiczno oraz Jez. Sośno) – miejscowość gminna
– Ciche (na wschód od Jez. Ciche)
– Łąkorek (nad Jez. Łąkorz)
– Żmijewko (na wschód od Jez. Wysokie Brodno)
– Brodnica
Przeszkody i ostrzeżenia:
Niektóre połączenia pomiędzy jeziorami mogą być uciążliwe. Jak zostało wspomniane na wstępie, szlak prowadzi w sporej części przez Brodnicki Park Krajobrazowy lub jego obrzeża. Zatem nie wszędzie można biwakować, jedynie w miejscach oznaczonych w opisie symbolem .
Warunki wodne:
Szlak ten, można traktować jako odgałęzienie szlaku Drwęcy, lub też pokonać go jako samodzielną wędrówkę. W załączniku znajduje się Regulamin Krajoznawczej Odznaki Regionalnej \”Miłośnik Pojezierza Brodnickiego\” (PDF) do pobrania.
Uciążliwość niektórych odcinków Szlaku Pojezierza Brodnickiego w pełni rekompensują niezwykłe walory krajobrazowe i przyrodnicze. Długość szlaku wraz z odgałęzieniami wynosi około 55 km, na jego przebycie potrzeba 4 do 7 dni, jednak warto, dla jego dokładnego poznania poświęcić więcej czasu. Część szlaku przebiega przez teren Brodnickiego Parku Krajobrazowego, lub w jego otulinie, a w sąsiedztwie znajduje się szereg rezerwatów chroniących rzadkie gatunki roślin i zwierząt. Z tego powodu biwakowanie na trasie możliwe jest jedynie w miejscach do tego wyznaczonych (patrz szczegółowy opis szlaku), najlepiej na terenach licznych tu ośrodków wypoczynkowych.
Brodnicki Park Krajobrazowy utworzony został w marcu 1985 r., obejmuje najcenniejsze przyrodniczo tereny Pojezierza Brodnickiego. Powierzchnia parku wynosi 10.462 ha, a powierzchnia jego otuliny 11.778 ha. Teren ten swoje atrakcyjne formy ukształtowania powierzchni zawdzięcza ostatniemu zlodowaceniu bałtyckiemu. W granicach Parku znajdują się, z pośród opisanych w artykule, następujące jeziora: Strażym, Zbiczno, Karaś, Ciche, Kurzyny, Robotno, Dębno, Małe Partęczyny, Głowińskie, Mieliwo i Sośno.
Jeziora Bachotek, Zbiczno, Wielkie Partęczyny, Wysokie i Niskie Brodno znalazły się poza jego granicami ze względu na duże skupiska ludzkie nad ich brzegami, zarówno w pobliskich miejscowościach, jak i w ośrodkach wypoczynkowych. Z większych miejscowości w granicach parku znajduje się Ciche, Gaj Grzmięca, Sumówko i Kamienny Most. Na obszarze Parku dominuje krajobraz polodowcowy, charakteryzujący się dużą ilością jezior i bogactwem szaty roślinnej. W pokrywających teren lasach występują rzadkie gatunki roślin i zespoły roślinne szczególnie torfowiskowe, chronione na terenie Parku, a w szczególności w licznych rezerwatach. Są też liczne okazy pomnikowych drzew. Z roślin chronionych, występujących na terenie najbardziej widoczny jest dla wodniaków grzybień biały (zwany lilią wodną). Ponadto w okresie wiosennym w lasach masowo występują chronione!: zawilec wielkokwiatowy sasanki i konwalia majowa. Z rzadziej spotykanych roślin chronionych na terenie Parku spotkać możemy rosiczkę, kilka gatunków storczyków, wawrzynek wilcze łyko, lilię złotogłów, widłaki. Ze świata zwierząt możemy spotkać także wiele chronionych gatunków – jak przykładowo: gady – zaskroniec, padalec czy żmija zygzakowata; ptaki – orzeł bielik, czapla, bąk, perkoz, żuraw i wiele innych; z ssaków sarny, jelenie, łosie, zające, bobry, borsuki, lisy, wydry i wiele mniejszych jak jeże, ryjówki czy nietoperze.
Atrakcje turystyczne:
Brodnica:
– Zamek Krzyżacki – wzniesiony w latach 1305-1339
– Kościół farny p.w. Św. Katarzyny – wzniesiony w latach 1285-1370.
– Kościół i klasztor franciszkański – fundowany w 1751r.
– Pałac Anny Wazówny – wzniesiony w latach 1550–1584
– Kościół poewangelicki – z I połowy XIXw.
– Mury miejskie – wybudowane około 1310-1330r.
– Brama Chełmińska (Kamienna) – wzniesiona w latach 1310-1330
– Wieża Bramy Mazurskiej – wzniesiona około połowy XIVw.
– Spichlerz renesansowy – z 1604r.
Bobrowo:
– Kościół parafialny p.w. Św. Jakuba -najstarszy obiekt sakralny na Pojezierzu Brodnickim
Gaj – Grzmięca:
– muzeum – Zielona Szkoła \”Eko – Gaj\” w Gaju.
Jajkowo:
– Ruiny klasycystycznego dworu z XIXw.
– Park podworski
Kruszyny:
– Kościół parafialny p.w. Św. Mikołaja – wzniesiony około 1342r.
Najmowo:
– Pałac zbudowany na przełomie XIX i XXw.
– Ośrodek Edukacji Historycznej „Gród Foluszek” (w pobliżu jeziora Foluszek)
Sumowo:
– Dwór zbudowany w I połowie XIX wieku
Żmijewko:
– Wczesnośredniowieczne grodzisko na wschodnim brzegu Jeziora Niskie Brodno
– Kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła, gotycki, zbudowany w I połowie XIV wieku (ok. 1330r.)
Warsztaty naprawcze:
NOCLEGIOśrodek Wypoczynkowo – Wczasowy „POD SOSNAMI”
87-305 Zbiczno
Telefon: (+48 56) 49-393-15
Fax: (+48 56) 49-393-57
www.podsosnami.pl
Ośrodek Wypoczynkowy \”STEPOL\”
Bachotek, 87-312 Pokrzydowo
Tel./Fax: (+48 56) 49-859-48
Telefon: (+48 56) 49-855-18
www.bachotek.pl
Ośrodek Wypoczynkowy Rytebłota
87-305 Zbiczno
Telefon: (+48 56) 49-393-98
Fax: (+48 56) 49-393-98
www.ryteblota.pl
Ośrodek Wczasowy \”LONGINÓWKA\”
Karbowo 41, 87-300 Brodnica
Telefon: (+48 56) 49-337-67; 49-344-39
www.longinowka.webpark.pl/lnobin.htm
Ośrodek Szkoleniowo – Wypoczynkowy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
Bachotek k. Brodnicy, 87-313 Brzozie
Telefon: (+48 56) 49-853-80
Fax.: (+48 56) 49-853-80
Ośrodek Wypoczynkowy \”NA WZGÓRZU\”
Strzemiuszczek, 87-312 Pokrzydowo
Tel./Fax.: (+48 56) 49-391-53 ,
www.na-wzgorzu.pl
STANICA WODNA PTTK
Bachotek, 87-312 Pokrzydowo
Telefon: (+48 56) 49-859-19
www.brodnica.pttk.pl
Ośrodek Edukacji Historycznej GRÓD FOLUSZEK
Bractwo Rycerskie Zamku Brodnickiego
tel. 056/ 493 39 75
kom. 0 600 757 090
www.bractwobrodnica.of.pl
AGROTURYSTYKAHanna i Wacław Marciniakowie
Osada Lisa Młyn, 87-327 Bobrowo
tel. (+48 56) 49 595 68
Barbara Pokojska
Wysokie Brodno 6, gm. Zbiczno
tel. (+48 56) 49 393 42, tel. kom. 609 622 346
Maria Chachulska
Zbiczno 66, 87-305 Zbiczno
tel. (+48 56) 49 392 84
Janusz Sikorski
Ciche 67, 87-305 Zbiczno
tel. (+48 56) 49 395 14
Jasieniecki Krzysztof
Zbiczno 80 , 87-305 Zbiczno
tel. 0-56 49 454 32
tel. kom. 692 400 578
Pokoje Gościnne – Urbańska Grażyna
Zbiczno 98 , 87-305 Zbiczno
tel. 0-56 49 393 39
Pokoje Gościnne Eko \”Wzgórze\” – Cichowski Roman
Zbiczno 127 , 87-305 Zbiczno
tel. 0-56 49 392 52
Olszewski Andrzej
Zbiczno 54 87-305 Zbiczno
tel. 0-56 49 393 96
tel. kom. 667 455 984, 660 130 160
Atrakcje turystyczne:
Brodnica:
– Zamek Krzyżacki – wzniesiony w latach 1305-1339
– Kościół farny p.w. Św. Katarzyny – wzniesiony w latach 1285-1370.
– Kościół i klasztor franciszkański – fundowany w 1751r.
– Pałac Anny Wazówny – wzniesiony w latach 1550–1584
– Kościół poewangelicki – z I połowy XIXw.
– Mury miejskie – wybudowane około 1310-1330r.
– Brama Chełmińska (Kamienna) – wzniesiona w latach 1310-1330
– Wieża Bramy Mazurskiej – wzniesiona około połowy XIVw.
– Spichlerz renesansowy – z 1604r.
Bobrowo:
– Kościół parafialny p.w. Św. Jakuba -najstarszy obiekt sakralny na Pojezierzu Brodnickim
Gaj – Grzmięca:
– muzeum – Zielona Szkoła \”Eko – Gaj\” w Gaju.
Jajkowo:
– Ruiny klasycystycznego dworu z XIXw.
– Park podworski
Kruszyny:
– Kościół parafialny p.w. Św. Mikołaja – wzniesiony około 1342r.
Najmowo:
– Pałac zbudowany na przełomie XIX i XXw.
– Ośrodek Edukacji Historycznej „Gród Foluszek” (w pobliżu jeziora Foluszek)
Sumowo:
– Dwór zbudowany w I połowie XIX wieku
Żmijewko:
– Wczesnośredniowieczne grodzisko na wschodnim brzegu Jeziora Niskie Brodno
– Kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła, gotycki, zbudowany w I połowie XIV wieku (ok. 1330r.)
Szlaki powiązane ze szlakiem głównym:Pętla Toruńska – część 2 (południowy wschód)
Pętla Toruńska – część 2 (południowy wschód)
Linki rekomendowane:
Stanica Wodna PTTK w Brodnicy